Ο κατά κόσμον Συμεών Νικόλωφ Δημητρώφ γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1945 στη Σόφια σε μια εργατική, ακομμάτιστη και έντονα θρησκευόμενη οικογένεια. Μετά την ολοκλήρωση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, το φθινόπωρο του 1959, εισήλθε στο Θεολογική Σχολή της Σόφιας, από την οποία αποφοίτησε το 1965. Από τον Σεπτέμβριο του 1967 ήταν φοιτητής στη Θεολογική Ακαδημία «Άγιος Κλήμης Αχρίδος», από την οποία αποφοίτησε το 1971. Από το φθινόπωρο του 1971 έως το 1973 σπούδασε εκκλησιαστική μουσική στη Θεολογική Ακαδημία της Μόσχας.
Υπήρξε λέκτορας και υπεύθυνος της Χορωδίας της Ακαδημίας. Στις 3 Αυγούστου 1975 εκάρη μοναχός. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 15 Αυγούστου 1975 και Πρεσβύτερος στις 25 Μαρτίου 1976. Στις 21 Νοεμβρίου 1977 έλαβε το οφίκιο του Αρχιμανδρίτη. Υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως Σόφιας από το 1981 μέχρι το 1985.
Την περίοδο 1983-1990, επί κομμουνιστικού καθεστώτος, ο Νεόφυτος ήταν συνεργάτης της Κρατικής Ασφάλειας για την «καταπολέμηση της ιδεολογικής ανατροπής» με το ψευδώνυμο Simeonov. Στον προσωπικό του φάκελο σώζονται 16 φύλλα και σε αυτόν ο Νεόφυτος περιγράφεται ως: «Έντονα θρησκευόμενος, προσκολλημένος στην εκκλησία, ο επίσκοπος Νεόφυτος είναι ένας από τους συντηρητικούς νέους ανώτερους κληρικούς, υπέρμαχος της διατήρησης των παλαιών παραδόσεων στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Επέδειξε ιδιαίτερη δραστηριότητα στην επέκταση της θρησκευτικής δραστηριότητας μετά τις διαδικασίες ανασυγκρότησης και εκδημοκρατισμού που ξεκίνησαν στις σοσιαλιστικές χώρες και ιδιαίτερα μετά τον εορτασμό της 1000ης επετείου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που έγινε στην ΕΣΣΔ. Άρχισε να υποστηρίζει ανοιχτά τη θέση της πλήρους ανεξαρτησίας και της μη παρέμβασης του κράτους στη θρησκευτική δραστηριότητα και τη διαχείριση της εκκλησίας]». Ο ίδιος δήλωσε ότι δεν ήταν συνεργάτης των μυστικών υπηρεσιών του καθεστώτος, παρά μόνο μια φορά τους μίλησε για ταξίδι εκκλησιαστικής αντιπροσωπείας στο εξωτερικό.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1985 χειροτονήθηκε τιτουλάριος Επίσκοπος Λεύκης, βοηθός επίσκοπος του Μητροπολίτη Σόφιας]. Την 1η Δεκεμβρίου 1989 εξελέγη πρύτανης της Θεολογικής Ακαδημίας και μετά την αποκατάσταση της ακαδημίας ως Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Σόφιας στις 26 Ιουλίου 1991 εξελέγη πρώτος κοσμήτορας. Διατήρησε τη θέση μέχρι τον Ιανουάριο του 1992, οπότε διορίστηκε Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου.
Στις 3 Απριλίου 1994 εξελέγη Μητροπολίτης Δοροστόλου και Τσερβένου. Στις 19 Δεκεμβρίου 2001 μετά τη διαίρεση της Μητροπόλεως Δοροστόλου και Τσερβένου στις Μητροπόλεις Δοροστόλου με έδρα την Σιλίστρα και Ρούσε με έδρα το Ρούσε ονομάστηκε Μητροπολίτης Ρούσε.
Μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Μαξίμου στις 6 Νοεμβρίου 2012, η Ιερά Σύνοδος συνεδρίασε στη Σόφια στις 24 Φεβρουαρίου 2013 και εξέλεξε στον δεύτερο γύρο με 94 ψήφους εκ των 138 τον Νεόφυτο ως νέο Μητροπολίτη Σόφιας και Πατριάρχη Βουλγαρίας. Η ενθρόνιση του νέου Πατριάρχη έγινε την ίδια μέρα.
Ως Πατριάρχης, ο Νεόφυτος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφαση της Εκκλησίας της Βουλγαρίας να απέχει τελικά από την Πανορθόδοξη Σύνοδο της Κρήτης, τον Ιούνιο του 2016.
Τον Νοέμβριο του 2023 εισήχθη στο νοσοκομείο εξαιτίας πνευμονικής νόσου. Έκτοτε παρέμεινε νοσηλευόμενος στη Στρατιωτική Ιατρική Ακαδημία της Σόφιας ως τις 13 Μαρτίου 2024, οπότε απεβίωσε από πολλαπλή οργανική ανεπάρκεια σε ηλικία 78 ετών.
Η εξόδιος ακολουθία θα τελεστεί στις 16 Μαρτίου στον Καθεδρικό Ναό Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι. Η ταφή του θα λάβει χώρα στον Μητροπολιτικό Ναό της Σβέτα Νεντέλια (Αγία Κυριακή) της Σόφιας.
Διαβάστε επίσης
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην εξόδιο ακολουθία του μακαριστού Πατριάρχου Βουλγαρίας
Χριστουγεννιάτικο μήνυμα του Πατριάρχη Βουλγαρίας
Τα 76α γενέθλια του εόρτασε ο Πατριάρχης Βουλγαρίας