Η κατανυκτική Ακολουθία του Νυμφίου στον Άγιο Δημήτριο Καρδίτσης

   Προ της απολύσεως, χειροθέτησε σε Πρωτοπρεσβύτερο τον πατέρα Κωνσταντίνο Βαρλάμη, συνταξιούχο.
Στην ομιλία του, ο Σεβασμιώτατος ανέφερε χαρακτηριστικά τα εξής:
«Θέλημα Θεού που κληθήκαμε όλοι μας να καταθέσουμε, όπως κατέθεσε και Εκείνος τη ζωή του υπέρ της κόσμου ζωής και σωτηρίας και αυτή η κλήση του Θεού για τη σωτηρία μας, επιβεβαιώνεται στο μαρτύριό Του, στο σταυρικό Του δηλαδή θάνατο, και στην ένδοξη Ανάστασή Του. Ο οποίος Θεός εξανθρωπίσας, προσφέρεται για μας και για την σωτηρία μας.
Όλη η ακολουθία απόψε, όπως όλοι μας γνωρίζουμε, επικεντρώνεται σε δύο πρόσωπα. Στο πρόσωπο της πόρνης γυναικός και στο πρόσωπο του Ιούδα του Μαθητού του Κυρίου, ο οποίος παραδίδει τον Διδάσκαλον. Και η υμνολογία την οποίαν ακούσαμε, περιεκτική και συμπυκνωμένη, αλλά πολύ βαθιά σε νοήματα, μας φέρνει μπροστά μας αυτά τα δύο πρόσωπα. Το ένα, προς μίμηση και το άλλο, προς αποφυγήν.
Και τα δύο πρόσωπα έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και πολλές αντιθέσεις. Η πόρνη γυναίκα, προσέρχεται στον Χριστό με ταπείνωση και ζητάει την άφεση. Αυτή η οποία εκπόρνευε το σώμα της και ήταν αναίσθηα, χωρίς καμία στην καρδιά της αγαπητική σχέση και διάθεση, χωρίς να έχει μέσα της έρωτα και αγάπη, που αυτό συνέχει τη ζωή των ανθρώπων, Αυτή πουλούσε το σώμα της.
Όμως, η παρουσία του Χριστού μετέτρεψε τη ζωή της και τη σκέψη της. Μετέτρεψε τη ζωή της και τη σκέψη της, τη μετάνοια. Και όχι μόνο η μετάνοια, αλλά κυρίως η εγρήγορση. Η δίδυμη αδελφή της μετάνοιας. Εγρήγορση και μετάνοια πάνε μαζί. Εν αντιθέσει με τη ραθυμία του Μαθητού του, Ιούδα του δούλου και δόλιου. Εκείνη στην κλήση του Θεού, ζητάει την άφεση και επιβεβαιώνει ότι το σώμα μας είναι ατίμητο. Όπως ατίμητη είναι και η ψυχή μας, δεν υπάρχει τιμή. Και δεν υπάρχει τιμή, γιατί «Χριστός ὑπὲρ ἡμῶν ἔπαθεν». Και όχι μόνον αυτό, αλλά εξαιτίας του πάθους και του σταυρικού του θανάτου Του, ο Κύριός μας, ο Ιησούς Χριστός μας εξαγόρασε. «Ἠγοράσθη μέν γὰρ τιμῆς» όπως λέγει ο απόστολος Παύλος. Μας εξαγόρασε με το τίμιο αίμα Του και ας δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη σωτηρία μας.
Εκείνη, μέσα στην μετάνοιά της, επιβεβαιώνει την παρουσία του Θεού. Βέβαια, εάν ρωτήσω, εσάς, και πάρα πολλούς αδελφούς χριστιανούς, ποιά είναι αυτή η πόρνη γυναίκα; Το πρώτο όνομα που θα ακούσω είναι ότι είναι η Μαρία η Μαγδαληνή, αλλά η Μαρία η Μαγδαληνή, δεν ήταν πόρνη γυναίκα. Η Μαρία η Μαγδαληνή ήταν από τα Μάγδαλα, για αυτό παίρνει αυτό το τοπωνύμιο που την ακολουθεί, την οποία ο Κύριος την θεράπευσε και τις έβγαλε 7 δαιμόνια, τα οποία είχε. Και μαζί με άλλες γυναίκες, επιφανείς γυναίκες της εποχής εκείνης, ακολουθούσαν στη συνέχεια τον Ιησού και τους μαθητές Του, πήγαιναν προπομπή στα χωριά και στις πόλεις που επρόκειτο ο Κύριος να ομιλήσει, να κηρύξει, να θαυματουργήσει, εύρισκαν που θα έμενε, κανόνιζαν πού θα καταλύσει για να φάει μαζί με τους μαθητές και βέβαια, όχι μόνον από τους ανθρώπους των περιοχών, αλλά και εξ’ ιδίων, προσπαθούσαν να ανεύρουν τα απαιτούμενα για να μπορεί ο Κύριος μας με τους μαθητές του να κινείται και να ομιλεί περί της Βασιλείας του Θεού.
Μία άλλη παρεμφερής κατάσταση που μας διασώζουν ιεροί ευαγγελιστές, είναι η Μαρία, η αδελφή του Τιμίου Λαζάρου, η οποία όντως, έπλυνε τα πόδια του Κυρίου μας και τα σκούπισε με τα μαλλιά της για να Του δείξει την ευγνωμοσύνη του γιατί ανέστησε τον αδελφό της. Η πόρνη του ιερού Ευαγγελίου είναι αυτή που μας διασώζει ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Ανώνυμη. Και η οποία προσήλθε στο σπίτι του Σίμωνος του Φαρισαίου, όπου ευρίσκετο ο Ιησούς και Του έδειξε τη μεταστροφή της και την πίστη της και ζήτησε την μετάνοια της. Βέβαια, ο Ιούδας, ήταν παρών σε αυτό το γεγονός, όπως ήταν παρών και όταν η Μαρία, η αδελφή του Τιμίου Λαζάρου, του Δικαίου Λαζάρου, έπλυνε τα πόδια του Κυρίου και διεξήχθη αυτός ο διάλογος, γιατί λέγει, αυτά τα χρήματα να μην τα κρατήσουμε, να τα δώσουμε στους φτωχούς και πλένει και δαπανά τόσα χρήματα για να πλύνει τα πόδια του Κυρίου και βέβαια ο ευαγγελιστής Ιωάννης, μας ερμηνεύει αυτόν τον διάλογο γιατί λέγει «κλέπτης ἦν, καὶ τὸ γλωσσόκομον εἶχεν, καὶ τὰ βαλλόμενα ἐβάσταζεν».
Από τότε μέχρι σήμερα αυτό γίνεται. Ο μαθητής, πουλά την ψυχή του και η ραθυμία, την οποία είχε μέσα του και η αβεβαιότητα η οποία τον είχε καταλάβει, δεν του επιτρέπει να μετανοήσει. Και όχι μόνον, αλλά προδίδει τον διδάσκαλο. Προδίδει τον δάσκαλο! Προδίδει γιατί δεν ικανοποίησε τα θέλω του. Ήταν ο μόνος μαθητής που ήταν από τα Ιεροσόλυμα, από την Καριώθ. Γι’ αυτό και το χωριό του λέγεται Καριώθ και για αυτό παίρνει δίπλα του αυτό το τοπωνύμιο, το κολλάμε στο όνομά του και τον αποκαλούμε αποκαλούμε Ιούδα «Ισκαριώτη». Οι άλλοι μαθητές ήταν από την Γαλιλαία όλοι, με ένα άλλο πνεύμα και με μία άλλη προσέγγιση στην παρουσία του Θεού και στην κλήση του Θεού στη ζωή των ανθρώπων. Εκείνος, προσηλωμένος στο σκοπό του. Ποιος ήταν ο σκοπός του; Είδε τον Κύριο να ομιλεί, να θαυματουργεί, να ανασταίνει νεκρούς, να χορταίνει τους ανθρώπους με ψωμιά. Αυτός όμως μέσα από όλα αυτά τον έβλεπε με τις μεσσιανικές του αντιλήψεις, οι οποίες μεσσιενικές αντιλήψεις ποιες ήταν; Επανάσταση κατά των Ρωμαίων, να απελευθερωθεί το ιουδαϊκό γένος. Για αυτό και εφόσον δεν εκπληρούσε την επιθυμία του, με πολύ ευκολία, τον προδίδει και μάλιστα, όπως γράφουν ιεροί συγγραφείς, αυτά τα 30 αργύρια ήταν η τιμή του Χριστού, του τόπου, με τα 30 αργύρια που πήρε υπέδειξε τον τόπο που ευρίσκετο ο Κύριος για να τον συλλάβουν. Και αυτή η τιμή των τριάκοντα αργυρίων την εποχή εκείνη, έπαιρνες ένα γαϊδούρι. Ήταν η τιμή του να αγοράσεις ένα γαϊδούρι και μάλιστα ήθελες και λίγο περισσότερα ακόμα. Βλέπετε λοιπόν πως, η πόρνη λειτούργησε στη ζωή της κεντρομόλα, πήγε προς τον Κύριο, προς το κέντρο της ζωής και εκείνος λειτούργησε, φυγόκεντρα, έφευγε από το κέντρο της ζωής, ενώ έβλεπε τον θεάνθρωπο Κύριο να είναι ανάμεσά τους, να επιβεβαιώνονται οι προφητείες για το Άγιο Πρόσωπό Του και εκείνος να μην ικανοποιεί τα θέλω του, όπως όλοι μας κάνουμε και λησμονούμε την πραγματική και ουσιαστική σχέση που θα πρέπει να έχουμε με τον Θεό.
Όλη η υμνολογία, η αποψινή επικεντρώνεται σε αυτά τα δύο πρόσωπα. Η διδασκαλία είναι να μιμηθούμε την μετάνοια της πόρνης στη ζωή μας και να αποφύγουμε αυτό το οποίο έκανε ο Ιούδας, το να προδώσουμε τον διδάσκαλο τον προδίδουμε τον Χριστό με τις πράξεις μας και ξέρετε αδελφοί μου, ο Χριστός προδίδεται από τις πράξεις μας, περισσότερο από εμάς που είμαστε μέσα στην εκκλησία. Οι άνθρωποι οι οποίοι δεν πιστεύουν, οι οποίοι είναι άθεοι, δεν έχουν κανένα λόγο να πιστεύουν στον Κύριο της δόξης και να Τον προδίδουν. Τους είναι κάτι αδιάφορο ή και πολλές φορές πολεμούν. Αλλά συνειδητά το κάνουμε, ενώ εμείς μέσα στην εκκλησία, ασυνείδητα λειτουργούμε συνήθως. Διότι η αλήθεια είναι, ότι έχουμε μία σύγχρονη ειδωλολατρία, έχουμε έναν Χριστό, τον οποίον ο καθένας από εμάς τον κομματιάζει και παίρνει το κομμάτι που τον ικανοποιεί, παίρνει το κομμάτι που τον θέλει, που μπορεί να γεμίσει τη ζωή του, αλλά αυτό ξέρετε είναι ψευδαίσθηση. Γιατί εμείς πιστεύουμε και προσφέρουμε και προσφέρεται ο όλος Χριστός, ο όλος Χριστός.
Αυτός ο οποίος σώζει και ζωοποιεί τον άνθρωπο και επειδή όλη η ιερά υμνολογία περιστρέφεται γύρω από αυτά τα δύο πρόσωπα, μένει εκτός αυτή η περίφημη διδασκαλία, την οποία καταγράφει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης εις το αποψινό Ευαγγελικό Ανάγνωσμα το οποίο ακούσαμε. Μας ομιλεί εκεί λοιπόν, ότι μετά από την Ανάσταση του Λαζάρου και ευρισκόμενος ο Κύριός μας στον Ναό του Σολομώντος, πλησιάζουν τους μαθητές του, τον Φίλιππο δηλαδή, οι Έλληνες, οι οποίοι λέει ήρθαν να προσκυνήσουν για την εορτή. Βέβαια όταν αναφέρονται στο όνομα Έλληνες, δεν εννοούσαν μόνον εμάς. Έλληνες ονομάζονταν αποκαλούνταν οι ειδωλολάτρες. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι οι ελληνιστές χριστιανοί, χριστιανοί, δηλαδή μάλλον οι ιουδαίοι, τότε ακόμη δεν είχαν γίνει Χριστιανοί, ιουδαίοι, οι οποίοι πριν ήταν ειδωλολάτρες και ανέβηκαν στο Ιερό του Σολομώντος για να προσκυνήσουν την εορτή του Πάσχα. Και εκεί λοιπόν πλησιάζουν τους μαθητές. Τον Φίλιππο και τον Ανδρέα και ζητούν να δουν τον Κύριό μας τον Ιησού Χριστό. Κι εκείνος, λέγει ότι «Ἐλήλυθεν ἡ ὥρα, ἵνα δοξασθῇ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου». Τι σημαίνει αυτό; Γιατί κι αυτό χρειάζεται ερμηνεία και εμβάθυνση για να το κατανοήσουμε. Ἐλήλυθεν η ώρα του πάθους. Ἐλήλυθεν η ώρα του σταυρού. Που οι ειδωλολάτρες, εξαιτίας του σταυρού θα πιστέψουν εις τον Κύριό μας τον Ιησού Χριστό. Στον Εσταυρωμένο Θεό θα πιστέψουν, αυτόν τον οποίον εξήγγειλε και κατήγγειλε ο Απόστολος Παύλος εις τα έθνη. Και όπου επιβεβαιώνει αυτή την ουσιαστική και πραγματική σχέση του Θεού με τον άνθρωπο.
Και το ερμηνεύει ευθύς αμέσως ο Κύριος αυτό, με αυτόν τον λόγο Του και τη διδασκαλία Του που κάνει για τον «κόκκο του σίτου». Το σπυρί του σιταριού, που λέγει «Ἀμὴν, ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν ὁ κόκκος τοῦ σίτου ἐὰν μὴ ἀποθάνῃ, μόνος μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάνῃ, πολλὸν καρπὸν φέρει». Εάν ο κόκκος του σιταριού πέσει και δεν πεθάνει, δεν σαπίσει δηλαδή, δεν θα καρποφορήσει. Δεν θα φέρει καρπούς και αυτό θα μείνει μόνος. Θα μείνει στη μοναξιά του, θα μείνει στην αχρησία του. Να θυμηθούμε λίγο τις μωρές παρθένες και τα τάλαντα παραβολή των ταλάντων, όπου καλούμαστε να κάνουμε αρετές, «να εργαζώμεθα προθύμως το δεσπότη». Εάν λοιπόν, δεν σαπίσει ο κόκκος του σίτου μέσα στη γη και μείνει ακέραιος, θα μείνει μόνος. Δεν θα έχει, θα λέγαμε κανένα αποτέλεσμα, ή κανέναν ορίζοντα στη ζωή του. Εν αντιθέσει, εάν αποθάνει εάν σαπίσει, θα βγει η ρίζα, θα φυτρώσει, θα ανέβει και θα βγάλει πολλούς καρπούς και δεν θα είναι μόνος τότε, αλλά θα είναι με όλο το σιτάρι του χωραφιού που βλέπουμε όλοι μας και ξέρουμε αυτήν την πολύ όμορφη εικόνα που επικρατεί στα χωράφια μας.
Έτσι λοιπόν, αυτός ο οποίος αγαπά την ψυχή του, θα πρέπει να την χάσει. Εάν δεν προσφέρουμε την ψυχή μας στον Κύριό μας, τον Ιησού Χριστό, δεν πρόκειται να την κερδίσουμε, δεν πρόκειται να απολαύσουμε αυτή την σχέση Θεού και κόσμου της θεοκοινωνίας, του να μετέχει ο Θεός στη ζωή του ανθρώπου και να μετέχει ο άνθρωπος στη ζωή του Θεού. Αυτή είναι η ουσιαστική κατάσταση του ανθρώπου μέσα στη ζωή του. Να προσφέρει την ψυχή του στον Κύριό μας  τον Ιησού Χριστό, όπως όπως την προσέφερε η πόρνη γυναίκα «ἐξ ὅλης ψυχῆς καὶ ἐξ ὅλης διανοίας» μέσα από τα τρίσβαθα της ψυχής μας. Και τότε πράγματι, αυτή η κατάσταση θα επιβεβαιώσει ότι όντως προσφέρουμε την ψυχή μας στο Θεό, όχι για να την χάσουμε, αλλά για να την κερδίσουμε. Για να την κερδίσουμε, γιατί ο Χριστός κερδίζει τις ψυχές μας και δημιουργεί αυτή την δυνατότητα της σχέσεώς μας με τον Θεό. Αυτό όμως, δυσκολεύει τη ζωή μας. Γι’ αυτό και δεν αποφασίζουμε να χάσουμε την ψυχή μας, να την προσφέρουμε στο Θεό και το λέγει ο Κύριος πάλι και το καταγράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, στο ευαγγελικό ανάγνωσμα που ακούσαμε απόψε. Οι άνθρωποι λέγει, όπως είπε και ο Ησαΐας ο προφήτης, δεν ομολογούσαν την παρουσία του Θεού. Δεν επέστρεφαν τις καρδίες τους εις την σχέση τους με τον αληθινό και ζώντα Θεό και γιατί το έκαναν αυτό λέει; Γιατί, φοβούνταν λέει τους άρχοντες φοβούνταν τους φαρισαίους και δεν ομολογούσαν τον Θεό, «ἵνα μὴ ἀπὸ συνάγωγη γένονται» να μην τους βγάλουν έξω από την κοινωνία, έξω από τη συναγωγή, έξω από την κοινωνία, να μην τους αποκοινωνικοποιήσουν. Γι’ αυτό λοιπόν λέγει ο Θεός: «Ζήλουσιν την δόξαν των ανθρώπων μάλλον ὑπὲρ την δόξαν του Θεού.» Τοποθετούσαν και συσχηματίζονταν με τα πράγματα του κόσμου και της κοινωνίας και της καθημερινότητας και δεν βίωναν την παρουσία του Θεού και αυτό το βλέπουμε διαχρονικά αδελφοί μου από τότε μέχρι σήμερα. Δεν ακολουθούμε τον Θεό, γιατί σκεφτόμαστε να κάνουμε το σταυρό μας έξω, γιατί σκεφτόμαστε να φανούμε στους ανθρώπους ότι πιστεύουμε για να μην μας κοροϊδεύουν. Γιατί δεν νηστεύουμε γιατί δεν προσευχόμαστε γιατί δεν έχουμε μάθει να γονατίζουμε γιατί δεν έχουμε μάθει να συνομιλούμε με το Θεό και να γεμίζει το είναι μας η παρουσία του Θεού και ως εκ τούτου, αφού πληροί την παρουσία μας ο Θεός μέσα στη ζωή μας, δεν θα μας απασχολούν το τι θα πει ο ένας και ο άλλος ,για τη σχέση μας, τη συζυγική, τη σχέση μας με τα παιδιά μας, τη σχέση μας στον εργασιακό μας χώρο, στη σχέση μας και στις κοινωνικές μας σχέσεις της καθημερινότητάς μας με τους άλλους ανθρώπους. Και δεν έχουμε αποφασίσει η ζωή μας να είναι μια ομολογία πίστεως. Δεν έχουμε αποφασίσει. Και ό,τι κάνουμε, το κάνουμε για άλλους λόγους, ικανοποιούμε ένα μέρος της ψυχής μας, ικανοποιούμε τους άλλους ανθρώπους, κάποιους ανθρώπους, με το να μην κάνουμε, ικανοποιούμε κάποιους άλλους ανθρώπους. Βλέπετε ότι ουσιαστικά, δεν είμαστε ολοκληρωμένοι άνθρωποι, ειλικρινείς και πραγματικοί. Για σκεφτείτε μια γυναίκα με ένα πολύ κακό όνομα, κακόφημη να πηγαίνει στον Ιησού σε ένα σπίτι απρόσκλητη και να προσφέρεται στο Διδάσκαλο. Να προσφέρει τη ζωή της, να προσφέρει τη σκέψη της. Να προσφέρει το πάθος της, να προσφέρει την ψυχή της και Εκείνος να τα αλλάζει με τη θεϊκή του παρουσία. Νυμφίος! για κείνη την γυναίκα, ο Κύριός μας, ο Ιησούς Χριστός μέσα στην αχλή της αμαρτίας της, στην πτώση της ήρθε και Τον φώτισε! Μέσα στο σκοτάδι της καρδιάς της ήρθε και άλλαξε την κατάστασή της. Και δημιούργησε φως! πολύ φως! αυτό το οποίο έχουμε πολύ ανάγκη και ο Χριστός έρχεται γιατί, σε κάθε άνθρωπο προσφέρει το φως Του «εἰς πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον» για να μην μένει στο σκοτάδι, αλλά να έχει το φως της ζωής του Χριστού. Και ο άλλος σκοτίζεται, φεύγει. Φεύγει από τον διδάσκαλο, δεν τον ικανοποιεί, όπως δεν ικανοποιεί και πολλούς από μας ο Κύριός μας. Με τη διδασκαλία Του με τη θυσία Του με το παράδειγμα Του, με αυτό το οποίο ζητάει από εμάς και τί ζητάει από εμάς; δεν ζητάει αδελφοί υπεράνθρωπα πράγματα! Ζητάει, την πραγματική και ουσιαστική ζωή, τη ζωή της θεοκοινωνίας, τη ζωή της χάριτος και του αγιασμού, η οποία προσφέρεται πλουσίως μέσα στην εκκλησία δια των μυστηρίων και κυρίως με το Σώμα και με το Αίμα του Χριστού, αλλά και στη σχέση που θα πρέπει να μάθουμε να οικοδομούμε με τον Χριστό στη ζωή μας.
Πίσω από κάθε έναν από εμάς κρύβεται μία πόρνη, αλλά κρύβεται και ένας Ιούδας. Το θέμα είναι, τί θα σηκώσουμε μέσα στο μυαλό μας και στην καρδιά μας και πώς θα μπορέσουμε να λειτουργήσουμε θεραπευτικά για τη ζωή μας. Να τη θεραπεύσουμε! Ο Χριστός περιμένει. Κι εμείς χρειάζεται να κάνουμε το πρώτο βήμα και το πρώτο βήμα είναι αυτό το οποίο ανέφερα στην αρχή, η μετάνοια. Μαζί με τη δίδυμη την αδελφή της, την εγρήγορση να μην είμαστε ράθυμοι, ράθυμοι πνευματικά και αυτό θα μας κάνει να χάσουμε την ψυχή μας, να χάσουμε τη ζωή μας. Και τότε πράγματι, ο κόκκος του σιταριού θα μείνει μόνος, θα μείνει μόνος, ενώ εάν προσφέρουμε την ψυχή μας, πολύν καρπόν θα φέρει και θα είμαστε μαζί με όλους τους άλλους. Δηλαδή την κοινωνία του Θεού, αυτό το οποίο ο Χριστός μας προσέφερε και ζητάει από εμάς.
Δυο πολύ δυνατά παραδείγματα, αλλά και μία πολύ ωραία Ευαγγελική Διδασκαλία απόψε. Ο Χριστός παραμένει σιωπηλός πλέον. Περιμένει, προσμένει, ώστε να αρχίσει πράγματι το εκούσιο πάθος με την παράδοση, γιατί παραδίδει τον εαυτό του, δεν τον συλλαμβάνουνε, επιτρέπει να γίνουν αυτά τα πράγματα. Το είπε ακόμη και μέσα στον κήπο της Γεθσημανής. Θα μπορούσε λέει, να έχει μυρίους και μυριάδες αγγέλων που να τον φυλάγουν και να αποτρέψουν αυτούς τους στρατιώτες και αυτούς οι οποίοι θα τον συλλάβουν. Όμως αυτός παραδίδεται. Για μένα! Για σένα! για τον κάθε έναν από εμάς και για την καθεμία! Για να αλλάξει τη ζωή μας. Για να μας μάθει τρόπους ζωής και σωτηρίας.
Καλό υπόλοιπο της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος και Καλή Ανάσταση να έχουμε
Ευχόμαστε και στον αγαπητό μας αδελφό, τον πατέρα Κωνσταντίνο, που αναβιβάστηκε στο αξίωμα του Πρωτοπρεσβυτέρου της τοπικής μας Ιεράς Μητροπόλεως, για τη διακονία του και για τη συνέχιση της προσφοράς του στην τοπική μας εκκλησία, ο Θεός να του χαρίζει πολλά χρόνια ακόμη, να δοξολογεί τον Θεό και να Τον υμνολογεί και να Τον ευχαριστεί στη ζωή του μαζί με την καλή του πρεσβυτέρα και την οικογένειά τους».